Στις κάλπες προσέρχονται αύριο Κυριακή περισσότεροι από 55 εκατομμύρια τούρκοι ψηφοφόροι για το κρίσιμο δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος.

Ο πρόεδρος Ρεντζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει χαρακτηρίσει τις αλλαγές – που θα του εκχωρήσουν ευρύτατες εξουσίες – απαραίτητες για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της Τουρκίας. Οι αντίπαλοί του υποστηρίζουν ότι δρομολογεί νομιμοποίηση της μονοκρατορίας του και καταστρατήγηση των δημοκρατικών ελέγχων.

Οι αλλαγές που προτείνει το ισλαμο-συντηρητικό κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, με τη στήριξη των Εθνικιστών, περιέχονται σε 18 άρθρα. Ωστόσο, στα ψηφοδέλτια δεν θα αναγράφεται ερώτημα, και θα είναι τυπωμένες μονάχα οι απαντήσεις «Ναι» και «Όχι».

Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις θέλουν το στρατόπεδο του «Ναι» να απολαμβάνει μικρό προβάδισμα. Ο ίδιος ο κ. Ερντογάν προέβλεψε το βράδυ της Παρασκευής επικράτηση του «Ναι» με ποσοστό τουλάχιστον 55%.

Στις ανατολικές επαρχίες τα εκλογικά κέντρα θα ανοίξουν στις 7:00 το πρωί ώρα Ελλάδος και θα κλείσουν στις 16:00 το απόγευμα, ενώ στην υπόλοιπη χώρα η ψηφοφορία θα αρχίσει και θα τελειώσει μία ώρα αργότερα. Συνεπώς, στις 17:00 το δημοψήφισμα θα έχει λήξει.

Στην Τουρκία δεν υπάρχουν επίσημα exit polls. Τα πρώτα αποτελέσματα αναμένεται να δημοσιευτούν κατά τις 19:30 με 21:00 ώρα Ελλάδος.

Οι κυριότερες πολιτειακές αλλαγές

Η αναθεώρηση προβλέπει τη μετατροπή του πολιτεύματος σε προεδρική δημοκρατία, με ευρύτατες εκτελεστικές εξουσίες για τον πρόεδρο, σε αντίθεση με το σημερινό σύστημα προεδρευόμενης δημοκρατίας, όπου ο πρόεδρος έχει περιορισμένες αρμοδιότητες.

Οι προτεινόμενες αλλαγές μεταφέρουν τις εξουσίες του πρωθυπουργού στον πρόεδρο και καταργούν το θεσμό της πρωθυπουργίας. Ο πρόεδρος θα μπορεί να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, να συντάξει τον προϋπολογισμό – αρμοδιότητα που σήμερα ανήκει στη Βουλή – να αποπέμψει υπουργούς αλλά και να διορίσει όσους αντιπροέδρους επιθυμεί.

Ο πρόεδρος θα δικαιούται επίσης να διαλύσει τη Βουλή, καθώς η αντιπολίτευση δεν θα έχει δυνατότητα να ρίξει την κυβέρνηση με ψήφο δυσπιστίας. Σε περίπτωση διάλυσης της Βουλής θα προκηρύσσονται ταυτόχρονες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι δημοφιλείς πρόεδροι θα μπορούν να ασκούν πίεση στο κοινοβούλιο, καθώς δεν θα ανησυχούν για την επανεκλογή τους.

Επιπλέον, οι αλλαγές θα καταργούν την υποχρέωση του προέδρου να είναι υπεράνω κομμάτων και πολιτικά ανεξάρτητος, προϋπόθεση που ο κ. Ερντογάν έχει ούτως ή άλλως αγνοήσει.

Διάκριση εξουσιών (;)

Οι αλλαγές προσδίδουν στον πρόεδρο σημαντικό βαθμό ελέγχου στη στελέχωση δύο ανώτατων δικαστικών σωμάτων.

Το πρώτο είναι το Συνταγματικό Δικαστήριο, το μοναδικό όργανο που θα έχει τη δυνατότητα να δικάσει τον πρόεδρο σε περίπτωση που η Βουλή ψηφίσει την αποπομπή του με πλειοψηφία τουλάχιστον δύο τρίτων. Ο πρόεδρος θα έχει τη δυνατότητα να διορίζει 12 από τα 15 μέλη της έδρας, ενώ τα υπόλοιπα τρία θα επιλέγονται από τη Βουλή.

Το δεύτερο σώμα είναι το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων, το οποίο εποπτεύει τη λειτουργία των δικαστικών (HSYK). Η αναθεώρηση προτείνει μείωση των μελών του HSYK σε 13, από 22 που είναι σήμερα. Τέσσερα από τα μέλη θα διορίζονται από τον πρόεδρο, επτά από το κοινοβούλιο και οι υπόλοιπες δύο θέσεις πληρώνονται από τον υπουργό και τον υφυπουργό Δικαιοσύνης.

Άλλες αλλαγές

Σε περίπτωση επικράτησης του «Ναι» οι αλλαγές θα τεθούν σε ισχύ από το 2019, όταν θα λάβουν χώρα οι επόμενες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές. Αυτό θα «μηδενίσει» τις θητείες του κ. Ερντογάν, που σημαίνει ότι θα μπορεί να διεκδικήσει την προεδρία για άλλες δύο πενταετίες, κυβερνώντας έως το 2029.

Η αναθεώρηση προβλέπει επίσης την αύξηση του αριθμού των βουλευτών από 550 σε 600.

Η ελάχιστη ηλικία για εκλογή στη Βουλή θα μειωθεί από τα 25 έτη στα 18, που σημαίνει ότι κάθε ενήλικας θα μπορεί να διεκδικεί βουλευτική έδρα.

Ισότητα (;)

Οι καμπάνιες για το «Ναι» και το «Όχι» εκτυλίχτηκαν στο πλαίσιο κατάστασης έκτακτης ανάγκης, που τέθηκε σε ισχύ στην Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου.

Η αντιπολίτευση καταγγέλλει ότι έχει καταγράψει περισσότερες από 100 περιπτώσεις εκφοβισμού αντιπροσώπων της, κάνοντας λόγο ακόμα και για απειλές κατά της ζωής ορισμένων υποστηρικτών της.

Υποστηρίζει επίσης ότι ο κ. Ερντογάν έχει κινητοποιήσει όλη τη δύναμη του κρατικού μηχανισμού και των μέσων ενημέρωσης υπέρ του «Ναι». Στους εννέα μήνες μετά το πραξικόπημα οι τουρκικές Αρχές έχουν συλλάβει περίπου 40.000 ανθρώπους, ενώ περισσότεροι από 120.000 έχουν απολυθεί ή τεθεί σε διαθεσιμότητα.

Στο ίδιο διάστημα, οι Αρχές έχουν διατάξει το κλείσιμο 150 μέσων ενημέρωσης και δεκάδες δημοσιογράφοι έχουν συλληφθεί.

Μέτρα ασφαλείας

Η Τουρκία έχει γίνει στόχος πολλών και πολύνεκρων τρομοκρατικών επιθέσεων την τελευταία διετία.

Σχεδόν 252.000 αστυνομικοί και περισσότεροι από 128.000 χωροφύλακες θα βρίσκονται επί ποδός για την προστασία των 167.140 καλπών που θα στηθούν ανά τη χώρα.

Περίπου 17.000 στρατιώτες και αστυνομικοί, θα αναλάβουν τη φύλαξη μονάδων παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας και άλλων κρίσιμων υποδομών.

Πολλά εκλογικά κέντρα είναι εξοπλισμένα και με κάμερες ασφαλείας.