Με μετρητά έγιναν πέρυσι στην Ελλάδα σχεδόν εννέα στις δέκα αγοραπωλησίες στο λιανικό εμπόριο, σύμφωνα με νέα έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία καταδεικνύει ότι παρά τα capital controls και τη σταδιακή εξάπλωση του πλαστικού χρήματος, τα μετρητά παραμένουν ο κυρίαρχος τρόπος πληρωμής στην αγορά.

Συνολικά το 88% των λιανικών συναλλαγών υπολογίζεται ότι έγινε με χαρτονομίσματα και κέρματα το 2016, ποσοστό που κατατάσσει τη χώρα μας στη δεύτερη θέση ανάμεσα στα 19 κράτη-μέλη της ευρωζώνης, ισοβαθμώντας με την Κύπρο και ακολουθώντας μόνο τη Μάλτα (92%).

Η Ελλάδα καταλαμβάνει μάλιστα τα πρωτεία στην αξία των συναλλαγών που έγιναν με μετρητά, με 75%, τη στιγμή που στο σύνολο της νομισματικής ένωσης τα μετρητά πρεσβεύουν λιγότερο από το 54% του κόστους των δοσοληψιών.

Κρίσιμος παράγοντας πίσω από τη μεγάλη χρήση μετρητών στην ελληνική αγορά είναι η διαδεδομένη αντίληψη ότι καταστηματάρχες και έμποροι δεν δέχονται πάντα κάρτες, με τη χώρα μας να βρίσκεται στην τελευταία θέση όσον αφορά την αίσθηση αποδοχής καρτών με 57%, δηλαδή δεκαπέντε μονάδες χειρότερα από τον μέσο όρο της ευρωζώνης.

Η διάδοση του πλαστικού χρήματος θεωρείται ένα από τα αποτελεσματικότερα εργαλεία για την καταπολέμηση της «μαύρης» οικονομίας, με τους αναλυτές της ΕΚΤ να αναφέρουν ότι η εξάπλωση των κατάλληλων υποδομών για τη χρήση καρτών μπορεί να οδηγήσει σε απεξάρτηση από τα μετρητά.

Σχεδόν όλη η Ευρώπη όμως μένει πιστή στα μετρητά

Σημειώνεται πάντως ότι η μεγάλη συχνότητα στη χρήση μετρητών δεν περιορίζεται στις χώρες του Νότου, παρά το γεγονός ότι στην περιοχή μας εντοπίζονται τα υψηλότερα ποσοστά. Στη Γερμανία και την Αυστρία, που ανήκουν στον «σκληρό πυρήνα» της ευρωζώνης, το ποσοστό των συναλλαγών με μετρητά πέρυσι ήταν 80% και άνω.

Οι μοναδικές χώρες του κοινού νομίσματος όπου λιγότερες από τις μισές αγορές έγιναν με μετρητά ήταν η Ολλανδία (45%) και η Εσθονία (48%), διαψεύδοντας την εντύπωση πως η ευρωζώνη μετατρέπεται γρήγορα σε μία κοινωνία χωρίς μετρητά (cashless society).

Μάλιστα, αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι σχεδόν σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης το 93% των πολιτών δήλωσε πως έχει πρόσβαση σε χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες, με την Κύπρο (66%) να είναι η μοναδική χώρα όπου η πρόσβαση ήταν κάτω από το «φράγμα» του ογδόντα τοις εκατό.

Πέραν του ζητήματος αποδοχής καρτών, ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας πίσω από την άκρως διαδεδομένη χρήση μετρητών είναι το χαμηλό ύψος της μέσης λιανικής συναλλαγής. Στη χώρα μας η μέση αγορά με μετρητά δεν υπερβαίνει τα 16 ευρώ. Στη ζώνη του ευρώ σχεδόν δύο στις τρεις αγορές – ανεξάρτητα από τον τρόπο πληρωμής – δεν έφτασαν καν τα 15 ευρώ, ενώ πάνω από το ένα τρίτο ήταν κάτω από 5 ευρώ.

Αντίθετα, για μεγαλύτερες πληρωμές οι ευρωπαίοι φαίνεται πως χρησιμοποιούν περισσότερο τις κάρτες τους. Η μέση αγορά με κάρτα στην Ελλάδα είχε πέρυσι αξία περίπου 37 ευρώ, ελάχιστα χαμηλότερα από τον μέσο όρο στην ευρωζώνη.

Η σύνδεση της αξίας με τον τρόπο πληρωμής φαίνεται από το γεγονός ότι το 93% των αγορών κάτω των 5 ευρώ έγινε με μετρητά. Στον αντίποδα στις αγορές που υπερβαίνουν τα 100 ευρώ κυρίαρχος τρόπος πληρωμής ήταν οι κάρτες, οι οποίες κάλυψαν στο 35% των δοσοληψιών, με τα μετρητά να χρησιμοποιούνται μόλις στο 32% των περιπτώσεων.

Γεμάτα τα ελληνικά πορτοφόλια

Οι Έλληνες συγκαταλέγονται επίσης στους «πρωταθλητές» όσον αφορά τα ποσά που κουβαλούν στα πορτοφόλια τους, τη στιγμή που αρκετές μελέτες έχουν καταδείξει ότι όσοι έχουν λεφτά μαζί τους τείνουν να χρησιμοποιούν μετρητά.

Ο μέσος Έλληνας το 2016 είχε στο πορτοφόλι του 80 ευρώ, καταλαμβάνοντας την πέμπτη θέση στην ευρωζώνη. Τα πρωτεία κατέλαβαν οι Γερμανοί, που είχαν κατά μέσο 103 ευρώ μαζί τους, ενώ ακολουθούν το Λουξεμβούργο (€102), η Αυστρία (€89) και η Κύπρος (€81).

Σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με τα ευρήματα της ΕΚΤ, οι ευρωπαίοι άνδρες κουβαλούν περισσότερα μετρητά από τις γυναίκες, και οι ηλικιωμένοι «φουσκώνουν» περισσότερο τα πορτοφόλια τους από τους νεότερους.

Ενδεικτικά, οι ομάδες 18 έως 39 ετών είχαν μαζί τους 41 έως 51 ευρώ, ενώ οι άνθρωποι 55 ετών και άνω μετέφεραν 76 έως 84 ευρώ.