Εναν χρόνο μετά την άνευ προηγουμένου εισροή προσφύγων και μεταναστών στις πύλες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ένα νέο ευρωπαϊκό σώμα συνοριοφυλακής αναλαμβάνει σήμερα υπηρεσία για την αποτελεσματικότερη προστασία των συνόρων της Ενωσης και την προβολή μίας εικόνας ευρωπαϊκής ενότητας απέναντι στο μεταναστευτικό ζήτημα.

Οι ευρωπαίοι ηγέτες επέλεξαν συμβολικά να εγκαινιάσουν τη νέα αυτή ευρωπαϊκή δύναμη, που δημιουργήθηκε στο πρότυπο της Frontex, στα σύνορα ανάμεσα στην Τουρκία και τη Βουλγαρία, κύριο σημείο επίγειας εισόδου των προσφύγων και μεταναστών που θέλουν να αποφύγουν τον επικίνδυνο διάπλου της Μεσογείου.

Το νέο ευρωπαϊκό σώμα θα έχει ως κύρια αποστολή να υποστηρίξει τις χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή εισόδου των προσφύγων και μεταναστών, στις περιπτώσεις μαζικής μεταναστευτικής ροής. Η δομή αυτή δεν θα διαθέτει δικούς της συνοριοφύλακες, αλλά θα μπορεί να αντλεί προσωπικό από μία εφεδρική δύναμη 1.500 συνοριοφυλάκων που έχουν τεθεί στη διάθεσή της από τα κράτη μέλη.

Με περισσότερες από 850.000 αφίξεις δια των θαλασσίων οδών της Μεσογείου το 2015, τα ελληνικά νησιά που βρίσκονται απέναντι από την Τουρκία δέχθηκαν ασφυκτική πίεση με την εισροή χιλιάδων ανθρώπων από τη Μέση Ανατολή και την Ασία που αποβιβάζονταν μαζικά στις ακτές τους διαφεύγοντας από τον πόλεμο και την αθλιότητα.

Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης στάθηκαν ανίκανες να δώσουν μία γρήγορη και συντονισμένη απάντηση σε αυτήν την πρωτοφανή κρίση.

Το νέο ευρωπαϊκό σώμα συνοριοφυλακής «θα είναι ικανό να εντοπίζει τα αδύναμα σημεία, να τα διορθώνει προληπτικά και όχι όταν θα είναι πολύ αργά», υποσχέθηκε τον Ιούνιο ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.

Ο ευρωπαίος επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος, ο οποίος θα συμμετέχει στα σημερινά εγκαίνια στο συνοριακό πέρασμα Καπιτάν-Αντρέεβο, έκανε λόγο για «ιστορική στιγμή».

Διάσωση της Σένγκεν

Η Ευρωπαϊκή Ενωση βλέπει στη δημιουργία του ευρωπαϊκού αυτού σώματος την ευκαιρία να στείλει ένα μήνυμα ενότητας στη μεταναστευτική πολιτική που έφερε στην επιφάνεια μεγάλες διαιρέσεις ανάμεσα στα κράτη μέλη, φέρνοντας σε αντιπαράθεση χώρες της ανατολικής και της κεντρικής Ευρώπης με τη Γερμανία, που κατηγορήθηκε για την πολιτική των ανοικτών θυρών.
Η μεταναστευτική κρίση έδωσε φτερά σε σειρά λαϊκιστικών κινημάτων στους κόλπους της ΕΕ. Η ενίσχυση της επιτήρησης των εξωτερικών συνόρων της Ενωσης είναι ένα από τα σπάνια σημεία συμφωνίας μεταξύ των κρατών μελών.

Η ευρωπαϊκή συνοριοφυλακή συγκροτήθηκε μέσα σε λίγους μήνες, σε μία προσπάθεια να δοθεί απάντηση στις επικρίσεις για ευρωπαϊκή ακινησία.

Κατά τη διάρκεια της 9μηνης περιόδου προετοιμασίας του νέου ευρωπαϊκού σώματος, η συμφωνία ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία σε συνδυασμό με το σφράγισμα των εθνικών συνόρων κατά μήκος του βαλκανικού διαδρόμου φρέναρε αποφασιστικά τις μεταναστευτικές ροές προς τα ελληνικά νησιά.

Οι ανησυχίες επικεντρώνονται πλέον στην Ιταλία, η οποία δέχεται ισχυρές πιέσεις από τη μεταναστευτική ροή που προέρχεται από τις ακτές της Λιβύης. Περισσότεροι από 10.000 πρόσφυγες και μετανάστες διασώθηκαν στη θάλασσα τις τελευταίες ημέρες και τουλάχιστον 49 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

Το νέο ευρωπαϊκό σώμα δεν είναι το μαγικό φάρμακο για την διευθέτηση της μεταναστευτικής κρίσης, παραδέχθηκε ευρωβουλευτής που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για τη συγκρότησή της, «αλλά είναι ένα απαραίτητο πρώτο βήμα».

Η ευρωπαϊκή συνοριοφυλακή θα βοηθήσει επίσης στον εθελούσιο επαναπατρισμό και έχει ως στόχο την σταδιακή επιστροφή στην ελεύθερη κυκλοφορία εντός της ζώνης Σένγκεν, έναν από τους πυλώνες της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Πολλές χώρες, ανάμεσά τους η Γερμανία, η Αυστρία, η Σουηδία, η Ουγγαρία, επανέφεραν προσωρινά τους συνοριακούς ελέγχους για να αντιμετωπίσουν τις παράνομες διελεύσεις, με αποτέλεσμα την αύξηση των πιέσεων στις χώρες της πρώτης γραμμής, όπως η Ελλάδα, όπου περί τους 60.000 ανθρώπους είναι εγκλωβισμένοι, η Βουλγαρία, με 10.000 και η Ιταλία με 140.000 αφίξεις αυτή τη χρονιά.

Για τον πρωθυπουργό της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ, «τα εγκαίνια του νέου σώματος στη Βουλγαρία αποτελεί ενθάρρυνση» για τη συνέχιση της διασφάλισης των συνόρων της χώρας. Η Σόφια κατασκευάζει προέκταση του ήδη υπάρχοντος φράκτη με στόχο την κάλυψη 259 χιλιομέτρων της συνοριακής γραμμής με την Τουρκία. Οι ροές στο σημείο αυτό έχουν μειωθεί κατά 20%-30% σε σχέση με το 2015, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (IOM).