Μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή το νομοσχέδιο για την περιβαλλοντική αναβάθμιση, την ιδιωτική πολεοδόμηση, τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς και τους εγκαταλελειμμένους οικισμούς. 

Το ΥΠΕΚΑ προωθεί συνεπώς μία συνολική και ολιστική προσέγγιση στη ρύθμιση του χώρου. Οι πρωτοβουλίες εξελίσσονται σπονδυλωτά, με σειρά νομοθετημάτων, που επιλύουν χρόνια προβλήματα και οδηγούν, με την ολοκλήρωσή τους, σε μία νέα εθνική πολιτική γης. Όπως αναφέρει συχνά ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ Νίκος Ταγαράς, βασικό κομμάτι μίας τέτοιας πολιτικής είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής και η περιβαλλοντική προστασία.

Παράλληλα, αυτή η πολιτική στοχεύει στη δημιουργία προϋποθέσεων οικονομικής ανάπτυξης μέσω επενδύσεων σε ακίνητα. Επίσης, βασικός άξονας των νέων ρυθμίσεων πρέπει να είναι πάντα η προώθηση της κοινωνικής συνοχής. Το νομοθέτημα για την «την περιβαλλοντική αναβάθμιση, την ιδιωτική πολεοδόμηση τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς και τους εγκαταλελειμμένους οικισμούς» συνδυάζει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Βασικός άξονας του νομοσχεδίου είναι η πολεοδομική οργάνωση του χώρου για να διευκολυνθεί μία στροφή στην Περιφέρεια.

Παράλληλα προωθείται ένα νέο μοντέλο ήπιας οικιστικής ανάπτυξης με περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Η τάση επιστροφής στην περιφέρεια είναι έντονη, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται και μία στροφή στην πρωτογενή παραγωγή που μπορεί να υλοποιηθεί μόνο στην περιφέρεια. Αυτό είναι άλλωστε ανάγκη και της εθνικής οικονομίας, τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Για να υλοποιηθούν όμως οργανωμένα και αποτελεσματικά σε πολεοδομικό επίπεδο αυτές οι τάσεις, η Πολιτεία οφείλει να οργανώσει το χώρο και να δημιουργήσει προϋποθέσεις αναζωογόνησης της υπαίθρου. Με το σχέδιο νόμου που παρουσιάζει ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ Νίκος Ταγαράς αυτά ακριβώς υπηρετούνται και καθιερώνεται ένα νέο, αποτελεσματικό και γρήγορο μοντέλο πολεοδόμησης περιοχών και αναθέρμανσης της οικονομικής ζωής σε μικρούς και εγκαταλελειμμένους οικισμούς της χώρας.

Το ζήτημα της ιδιωτικής πολεοδόμησης και των οικοδομικών συνεταιρισμών είναι ένα σύνθετο ζήτημα, όπως αναφέρει συχνά ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ Νίκος Ταγαράς. Επί τέσσερις τουλάχιστον δεκαετίες δεν έχει βρεθεί αποτελεσματική λύση. Τα τελευταία δύο χρόνια έγινε ουσιαστική δουλειά για την καταγραφή των οικοδομικών συνεταιρισμών, τη συγκέντρωση παρατηρήσεων και απόψεων και εξετάσθηκαν ποικίλα σενάρια επίλυσης προβλημάτων. Το σχέδιο νόμου είναι ένα ουσιαστικό βήμα στην κατεύθυνση της επίλυσης του προβλήματος, για όσους οικοδομικούς συνεταιρισμούς έχουν τις νόμιμες προϋποθέσεις ή έχουν ήδη δικαιωθεί από τα δικαστήρια. Ακολουθεί σύντομα το νομοθέτημα για τη λειτουργία της Τράπεζας γης που αποτελεί ένα νέο θεσμό, ο οποίος θεσμοθετήθηκε με το νόμο 4178/2013, και θα αποτελέσει βασικό περιβαλλοντικό και πολεοδομικό εργαλείο αντικειμενικής και ηλεκτρονικής οργάνωσης της λειτουργίας της (υπό δημιουργία) αγοράς δικαιωμάτων δόμησης.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΗΣΗ – ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΟΙΚΙΣΜΩΝ

Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις:
• Αναδεικνύονται περιουσιακά δικαιώματα των πολιτών (όπως τα μερίδια των οικοδομικών συνεταιρισμών) που είναι χαμένα και ανενεργά και μπορούν πλέον να αποκτήσουν αξία.
• Η πολιτεία φροντίζει να προσαρμοστεί τόσο στις τελευταίες αποφάσεις του ΣτΕ όσο και στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που αξιώνουν αποζημίωση όσων πολιτών δεν μπορούν να αξιοποιήσουν αυτά τα περιουσιακά τους δικαιώματα.
• Προάγεται, στο πλαίσιο των συνταγματικών επιταγών, η προστασία του περιβάλλοντος.
• Εκεί που χωροθετούνται περιοχές υπάρχουν αυστηροί περιβαλλοντικοί όροι.
• Η λύση που δίνεται αφορά μόνο τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς που έχουν ξεκάθαρο ιδιοκτησιακό καθεστώς.
• Ενσωματώνεται η νομολογία του ΣτΕ για επιμέρους ζητήματα οικοδομικών συνεταιρισμών
• Το νέο πλαίσιο ιδιωτικής πολεοδόμησης εφαρμόζεται μόνο με αυστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια.
• Δεν γίνεται καμία έκπτωση στην περιβαλλοντική προστασία. Δεν χωροθετούνται περιοχές σε δάση, αιγιαλό, αρχαιολογικούς χώρους, κατ’ απόλυτη προσαρμογή στις διατάξεις του Συντάγματος.
• Αυξάνεται το περιβαλλοντικό ισοζύγιο εκεί που υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη. Στα μεγάλα αστικά κέντρα δηλαδή, όπου υπάρχει ήδη έντονη πολεοδομική επιβάρυνση, δίνεται η δυνατότητα στο κράτος να αποκτήσει ιδιωτικές εκτάσεις και να τις αποδώσει στο κοινωνικό σύνολο ως νέο δάσος και ως χώρους πρασίνου.
• Δίνεται έμφαση στο περιβάλλον και στο περιβαλλοντικό όφελος των πολιτών.Στο πρώτο κεφάλαιο του νομοσχέδιου μπαίνουν οι κανόνες αυτής της νέας θεσμικής πρωτοβουλίας. Δίνονται νέες εκτάσεις στους πολίτες για αξιοποίηση, ενώ ταυτόχρονα το δημόσιο αποκομίζει νέες δασωμένες και αναδασωμένες εκτάσεις. Η τοπική αυτοδιοίκηση αποκτά νέους χώρους πρασίνου ενώ δίνονται ειδικά πολεοδομικά κίνητρα με περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά (μεγάλοι ελεύθεροι χώροι, μείωση οδικών δικτύων, δημιουργία έργων υποδομής – δίκτυα και βιολογικοί καθαρισμοί).
• Ενισχύονται οι εγκαταλελειμμένοι – μικροί και φθίνοντες οικισμοί στην περιφέρεια. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα να αναζωογονηθεί η κοινωνία και η οικονομία σε όλη τη χώρα, παρέχονται νέες ευκαιρίες διαβίωσης έξω από τα αστικά κέντρα, παρέχονται νέες δυνατότητες εργασίας, αξιοποιούνται δημόσιες επενδύσεις και υποδομές που έχει φτιάξει το κράτος στην περιφέρεια και σήμερα παρακμάζουν μένοντας αναξιοποίητες.
• Καθιερώνονται τα Ειδικά Σχέδια Περιβαλλοντικής Αναβάθμισης και Ανάπτυξης (ΕΣ.ΠΕΡ.Α.Α.) για τη χωροθέτηση και πολεοδόμηση των περιοχών πέριξ των μικρών και φθινόντων οικισμών.
• Καθορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής και δίνονται λύσεις σε χρόνια προβλήματα οικοδομικών συνεταιρισμών, οι οποίοι έχουν ξεκάθαρο ιδιοκτησιακό καθεστώς αλλά δεν μπορούν να πολεοδομηθούν ποτέ με βάση τη νομολογία του ΣτΕ, παρότι το κράτος τους είχε δημιουργήσει, θεσμικά, την πεποίθηση ότι θα αποκατασταθούν οικιστικά.
• Οι Οικοδομικοί Συνεταιρισμοί που πριν το 1975 είχαν εγκρίσεις του Κράτους για οικιστική αξιοποίηση θα πολεοδομήσουν με περιβαλλοντικά όμως κριτήρια, υποχρεωτικό ισοζύγιο πρασίνου και πολύ μικρή δόμηση.
• Για τους υπόλοιπους Οικοδομικούς Συνεταιρισμούς προβλέπεται πλέον διαδικασία ανταλλαγής των εκτάσεών τους με άλλες που θα μπορούν να πολεοδομηθούν (ή ακόμη και με νέεες έτοιμες, πολεοδομημένες εκτάσεις) δίπλα σε μικρούς και εγκαταλελειμμένους οικισμούς. Με το σχέδιο νόμου προβλέπεται η ελεγχόμενη και οργανωμένη οικιστική ανάπτυξη (αποκλειστικά κατοικίες) δίπλα σε υπάρχοντες οικισμούς.
• Με τις προτεινόμενες διατάξεις ορίζονται οι περιοχές προς πολεοδόμηση κατόπιν αιτήματος (τοπική αυτοδιοίκηση, δασικές υπηρεσίες, Ελληνικό Δημόσιο) και δημιουργούνται ζώνες υποδοχής συντελεστή δόμησης. Οι ζώνες τοποθετούνται δίπλα σε υπάρχοντες οικισμούς οι οποίοι όμως είναι μικροί ή εγκαταλελειμμένοι, δίνοντας ζωή σε φθίνοντες οικισμούς. Παράλληλα οι υπάρχοντες οικισμοί αναβαθμίζονται και ταυτόχρονα καλύπτονται οι απαιτήσεις για ύπαρξη πολεοδομικού σχεδιασμού.
• Βασική αρχή της ιδιωτικής πολεοδόμησης μέχρι σήμερα ήταν να υπάρχουν όλες οι χρήσεις (καταστήματα, τράπεζες, υπηρεσίες, ξενοδοχεία κλπ). Η Πολιτεία επιλέγει πλέον στις νέες περιπτώσεις ανάπτυξης την αντίστροφη πορεία. Οι νέες αυτές αναπτύξεις αφορούν ΜΟΝΟ κατοικία (και ορισμένες συνοδές χρήσεις: αθλητικές εγκαταστάσεις και αθλοπαιδιές, πολύ μικρά καταστήματα άμεσης εξυπηρέτησης αναγκών, υποδομές κοινής ωφέλειας) και ΟΛΕΣ οι άλλες χρήσεις θα χωροθετούνται στον υφιστάμενο οικισμό, ώστε να αναζοωγονηθεί και να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας.
• Για αυτές τις περιοχές ιδιωτικής πολεοδόμησης, μειώνεται ο μέσος συντελεστής δόμησης για κατοικίες από 0,6 σε 0,4 προστατεύοντας έτσι το περιβάλλον. Επίσης ορίζεται ειδική εισφορά προς τον αρμόδιο Δήμο (ΟΤΑ), αποκλειστικά για έργα στον φθίνοντα/εγκαταλελειμμένο οικισμό.

Βασικοί κανόνες πολεοδόμησης:

• Χωροθέτηση δίπλα σε μικρούς και φθίνοντες οικισμούς οι οποίοι ορίζονται όσοι έχουν μέχρι εκατόν πενήντα κατοίκους και παρουσιάζουν φθίνουσα πληθυσμιακή πυκνότητα.
• Μέγιστη περιοχή πολεοδόμησης στην περιφέρεια τα 300 στρέμματα, για να υπηρετείται η ανάγκη προσαρμογής στα υφιστάμενα μεγέθη του οικισμού, με ελάχιστη έκταση 50 στρεμμάτων.
• Για υφιστάμενους μικρούς και φθίνοντες οικισμούς που έχουν μέχρι 50 κατοίκους προβλέπεται μέγιστη έκταση νέας πολεοδόμησης τα 100 στρέμματα, για οικισμούς που έχουν μέχρι 100 κατοίκους προβλέπεται μέγιστη έκταση νέας πολεοδόμησης τα 200 στρέμματα και για οικισμούς που έχουν μέχρι 150 κατοίκους προβλέπεται μέγιστη έκταση νέας πολεοδόμησης τα 300 στρέμματα.
• Μέγιστη απόσταση τα τρία χιλιόμετρα από τον υφιστάμενο οικισμό, προκειμένου οι κάτοικοι των νέων περιοχών να εξυπηρετούνται από τους υφιστάμενους οικισμούς.
• Υποχρέωση οδικής σύνδεσης (υφιστάμενης ή νέας) με τον υφιστάμενο οικισμό.
• Ελάχιστη απόσταση πέντε χιλιομέτρων από πόλη, προκειμένου να μη δημιουργηθούν νέα προάστια και οι κάτοικοι των νέων περιοχών να εξυπηρετούνται από τους υφιστάμενους μικρούς και εγκαταλελειμμένους οικισμούς και όχι από την πόλη.
• Δεν δύναται να χωροθετηθούν ανά περιφερειακή ενότητα πλήθος οικισμών που υπερβαίνει το 10% του συνολικού αριθμού στη συγκεκριμένη γεωγραφική ενότητα.
• Ελάχιστη απόσταση 200 μέτρων από την ακτογραμμή για τις περιπτώσεις όπου δεν έχει καθοριστεί γραμμή αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης.
• Ρητές και συγκεκριμένες επιτρεπόμενες χρήσεις, αποκλειστικά σχεδόν κατοικίας (και ορισμένες συνοδές χρήσεις: αθλητικές εγκαταστάσεις και αθλοπαιδιές, πολύ μικρά καταστήματα άμεσης εξυπηρέτησης αναγκών μέχρι 50τμ). Όλες οι άλλες χρήσεις θα χωροθετούνται στον υφιστάμενο οικισμό.
• Νέοι κανόνες απόδοσης έκτασης και εισφοράς σε γη και χρήμα για τις υπό πολεοδόμηση περιοχές.
• Υποχρέωση εναρμόνισης των μορφολογικών χαρακτηριστικών των νέων αναπτύξεως στη μορφολογία και την κλίμακα του υπάρχοντος οικισμού, βάσει του προγράμματος «Μορφολογικοί κανόνες για την οικοδόμηση των οικισμών της χώρας με πληθυσμό μέχρι 2.000 κατοίκους και της ευρύτερης περιοχής».
• Υποχρέωση δημιουργίας βιολογικού καθαρισμού στο νέο οικισμό και κατασκευής των απαραίτητων δικτύων, παράλληλα με τη μελέτη σύνδεσης του υφιστάμενου οικισμού στο νέο βιολογικό καθαρισμό. Ο Δήμος θα μπορεί να χρηματοδοτήσει τα δίκτυα και τη σύνδεση του υφιστάμενου οικισμού από την εισφορά σε χρήμα του νέου οικισμού.
• Ελάχιστη περιοχή πολεοδόμησης τα 100 στρέμματα στις ειδικές περιπτώσεις πολεοδόμησης (περιλαμβάνονται περιπτώσεις αστικών αναδασμών σε αστικά κέντρα, όπως η περίπτωση ΑΟΟΑ στο Πικέρμι).
• Η περιοχή περιβαλλοντικής αναβάθμισης και ιδιωτικής πολεοδόμησης μπορεί να χωροθετείται σε όλη τη χώρα εκτός των νησιωτικών περιοχών πλην Κρήτης, Εύβοιας και Ρόδου και εκτός των περιοχών Αττικής, Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, Πάτρας, Βόλου, Λάρισας και Ηράκλειου Κρήτης, που καταλαμβάνονται από τα αντίστοιχα όρια αρμοδιότητας των προβλεπόμενων ρυθμιστικών σχεδίων.
• Με ειδική διαδικασία και ειδικούς όρους, η περιοχή περιβαλλοντικής αναβάθμισης και ιδιωτικής πολεοδόμησης μπορεί να χωροθετείται και εντός των περιοχών Αττικής, Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, Πάτρας, Βόλου, Λάρισας και Ηράκλειου Κρήτης. Βασική προϋπόθεση είναι να αποδίδεται στο Ελληνικό Δημόσιοποσοστό τουλάχιστον 50%της υπό ρύθμιση έκτασης, η οποία θα χαρακτηρίζεται ως προστατευόμενη περιοχή καιθα τίθεται στην αρμοδιότητα και τη διαχείριση των αρμοδίων υπηρεσιών. Εκτός των ανωτέρω, σε περίπτωση που τμήμα της συνολικής υπό ρύθμιση έκτασης εμπίπτει σε προστατευόμενη από τις κείμενες διατάξεις περιοχή (δάσος, δασική ή αναδασωτέα έκταση, αρχαιολογικός χώρος) ή αποτελεί τμήμα γης υψηλής παραγωγικότητας ή εμπίπτει σε περιοχές προστασίας, η διαδικασία της ρύθμισης επιτρέπεται μόνο υπό την προϋπόθεση να αποδίδεται στο Ελληνικό Δημόσιο μέσω της διαδικασίας της Τράπεζας Γης ποσοστό τουλάχιστον 50% της υπό προστασία ιδιωτικής έκτασης. Επίσης προβλέπεται στην περίπτωση δασικών και αναδασωτέων κηρυγμένων εκτάσεων όχι μόνο να αποδίδονται στο δημόσιο αλλά όταν απαιτούνται έργα αποκατάστασης και αναβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος όπως η αναδάσωση και δάσωση, ο ιδιώτης – οικοδομικός συνεταιρισμός αναλαμβάνει την υποχρέωση υποβολής διαχειριστικού σχεδίου προστασίας, συντήρησης και διαχείρισης των εκτάσεων που αποδίδονται στο Ελληνικό Δημόσιο και την εκτέλεση αυτών των εργασιών πριν την υλοποίηση των υπολοίπων έργων υποδομής.
• Με ειδική διαδικασία και ειδικούς όρους, δημιουργούνται περιοχές περιβαλλοντικής αναβάθμισης και ιδιωτικής πολεοδόμησης εκτάσεων οικοδομικών συνεταιρισμών για τις οποίες με κανονιστική πράξη της διοίκησης είχε εγκριθεί προ της ψήφισης του Συντάγματος του 1975 ρυμοτομικό σχέδιο, εφόσον βέβαια ουδέποτε το συγκεκριμένο σχέδιο ανακλήθηκε ή ακυρώθηκε 

Με το κεφάλαιο Β προβλέπονται σχετικές διατάξεις χωροταξικού και πολεοδομικού χαρακτήρα με σκοπό την άρση δυσερμηνειών που έχουν προκύψει στη διοίκηση και τη βελτίωση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου.

• τροποποιούνται ορισμένες διατάξεις και οι εξουσιοδοτικές του νόμου 4178/2013 (Α’ 174) που αφορούν το Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία απόδοσης των χρημάτων. ( Είναι προς συζήτηση η αύξηση του ποσοστού)
• βελτιώνονται διατάξεις του ΝΟΚ
• Επιλύονται κενά της νομοθεσίας σχετικά με τη μεταβατικότητα διατάξεων.
• Δίδεται η δυνατότητα αξιοποίησης του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος στην Αττική με την απαιτούμενη ειδικά αιτιολογημένη γνώμη του αρμοδίου οργάνου (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) και την απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ.
• Δίνεται η δυνατότητα χρήσης τραπεζικών ιδρυμάτων στο υπάρχον κτιριακό απόθεμα στην περιοχή της Αττικής και δη σε περιοχές που ισχύουν χρήσεις τουρισμού αναψυχής, στις οποίες έχει αποδειχθεί με την πάροδο του χρόνου ότι η λειτουργία τους αποτελεί αναγκαία δραστηριότητα για την ολοκληρωμένη λειτουργία των τουριστικών εγκαταστάσεων.
• Διορθώνεται η αναφορά σε επιτρεπόμενες χρήσεις γης σε σιδηροδρομικά ακίνητα που προβλέπεται από το άρθρο 6Α του ν. 3891/2010 σχετικά με τον χωρικό σχεδιασμό και την πολεοδομική οργάνωση σιδηροδρομικών ακινήτων και τίθεται η χρήση παραγωγικών δραστηριοτήτων χαμηλής και μέσης όχλησης, αντί για τα επιχειρηματικά πάρκα ενδιάμεσου βαθμού οργάνωσης.
• Δίνεται η δυνατότητα ανακατασκευής υφιστάμενων εγκαταστάσεων που έχουν ανεγερθεί νόμιμα σε περιόδους που ίσχυαν άλλες προδιαγραφές ως προς τη χρήση που είχαν τότε, και η απλή επισκευή /συντήρηση που παρέχεται από τις ισχύουσες διατάξεις, δεν επιτρέπουν τον εκσυγχρονισμό τους ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις των χρήσεων που αναπτύσσουν, μετά από ειδική έγκριση των αρμοδίων συμβουλίων του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Οι ως άνω περιορισμοί έχουν οδηγήσει στην εγκατάλειψη των εγκαταστάσεων από τους ιδιοκτήτες δεδομένου ότι οι επιτρεπόμενες επισκευές δεν επιτρέπουν την επαναλειτουργία τους, λόγω αδυναμίας προσαρμογής στις σύγχρονες προδιαγραφές.
• Παρέχεται η δυνατότητα καθορισμού της έννοιας του «κοινοχρήστου δρόμου» με προεδρικό διάταγμα για όλες τις προβλεπόμενες από το προεδρικό διάταγμα της 24-31.5.1985 περιπτώσεις και όχι όπως αποσπασματικά προβλεπόταν έως σήμερα μόνο για την περίπτωση α της παρ. 1 του άρθρου 1 αυτού. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγονται κλυδωνισμοί και δίνεται η εξουσιοδότηση να ορισθεί πλέον η έννοια του κοινοχρήστου δρόμου συνολικά όπως απαιτεί ο χωροταξικός σχεδιασμός της χώρας.
• Επιδιώκεται η κατά το δυνατόν μικρότερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος σε περιοχές που δεν έχουν μεν καθοριστεί λατομικές περιοχές αλλά εκτελούνται έργα μεγάλης Εθνικής σημασίας. Στις περιπτώσεις αυτές προβλέπεται ότι τα απαιτούμενα αδρανή υλικά θα εξασφαλιστούν από τα ήδη λειτουργούντα λατομεία. Επίσης προβλέπεται ότι μετά την ολοκλήρωση των έργων αυτών θα γίνει αποκατάσταση του συνόλου της έκτασης.
• Βελτιώνεται το θεσμικό πλαίσιο του ν. 3986/2011.
• Βελτιώνεται το θεσμικό πλαίσιο καθορισμού θέσεων στάθμευσης μετά από κυκλοφοριακή μελέτη για τις περιπτώσεις ακινήτων εντός 500 μέτρων από μέσα σταθερής τροχιάς ώστε να ενισχυθεί η περιβαλλοντικής αντίληψη χρησιμοποίησης των μέσων μαζικής μεταφοράς
• Συμπληρώνεται και αποσαφηνίζεται η δυνατότητα παρέκκλισης που επιτρεπόταν σε λειτουργούσες βιομηχανικές εγκαταστάσεις για την επέκτασή τους. Ειδικότερα με την πρώτη παράγραφο καθορίζονται τα ανώτατα επιτρεπτά όρια των παρεκκλίσεων και ορίζεται η διαδικασία με την οποία θα χορηγούνται προκειμένου να καταστεί εφαρμόσιμη και λειτουργική η ρύθμιση.
• Παρέχεται η δυνατότητα να διατεθούν και πάλι για την εκτέλεση δασοτεχνικών έργων και εργασιών τα ποσά που είχαν ήδη κατανεμηθεί για την εκτέλεση των έργων αυτών και παραμένουν ανενεργά στα οικεία περιφερειακά ταμεία.
• Καλύπτεται το νομικό κενό όσον αφορά στην έκδοση άδειας λειτουργίας των ολυμπιακών εγκαταστάσεων, το οποίο προέκυψε μετά την κατάργηση της Γενικής Γραμματείας Ολυμπιακής Αξιοποίησης, δίνοντας την αντίστοιχη αρμοδιότητα στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις
• Αίρονται ασάφειες και κενά του δικαίου των χρήσεων γης σχετικώς με την εγκατάσταση και τη λειτουργία βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών (Κέντρων Προσχολικής Αγωγής, Διαπαιδαγώγησης και Εκπαίδευσης
• Επιλύονται ζητήματα ψηφιακής αποτύπωσης με συντεταγμένες από το εθνικό σύστημα γεωαναφοράς των ορίων οικισμών προ του 1923 και των οικισμών μέχρι 2.000 κατοίκους. Η ψηφιακή αποτύπωση των συγκεκριμένων ορίων αποτελεί κυρίαρχο στόχο της διοίκησης ώστε να καταπολεμηθούν φαινόμενα γραφειοκρατίας και επίλυσης ιδιοκτησιακών και πολεοδομικών θεμάτων.
• Επιλύεται ένα μέγιστο ζήτημα συγκρούσεων της δασικής και της πολεοδομικής νομοθεσίας σε οικισμούς που οριοθετήθηκαν μετά την ψήφιση του συντάγματος του 1975 και πριν την εφαρμογή του Ν.998/1979 (δασική νομοθεσία). Η δε σύγκρουση γεννάται από την μέχρι σήμερα παράλληλη αρμοδιότητα και εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας επί εκτάσεων εντός των συγκεκριμένων οικισμών. Στα όρια αυτών των οικισμών όλα τα προηγούμενα χρόνια η διοίκηση έχει εκδώσει χιλιάδες διοικητικές πράξεις αδειών δόμησης για τις οποίες ισχύει το τεκμήριο νομιμότητας και έχει αποδεχτεί δια των κανόνων δικαίου την δημιουργία περιουσιακών δικαιωμάτων σε ακίνητα ως σε εντός σχεδίου περιοχές 

Δασικές παρεμβάσεις 
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ

Σκοπός του νόμου είναι ο καθορισμός των συγκεκριμένων μέτρων προστασίας για τη διατήρηση, ανάπτυξη και βελτίωση των δασών και των δασικών εκτάσεων, σύμφωνα με την αρχή της αειφορίας και σε συνάρτηση με το ιδιαίτερο νομικό καθεστώς που διέπει την ιδιοκτησία και την εκμετάλλευση αυτών. Επίσης βασικός στόχος του νομοσχεδίου είναι ο προσδιορισμός, κατά περίπτωση, των όρων και προϋποθέσεων βάσει των οποίων αυτές οι εκτάσεις μπορεί στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης να μεταβάλλουν την κατά προορισμό χρήση τους ή να εξυπηρετούν και άλλες χρήσεις, για λόγους επιβαλλόμενους από το δημόσιο συμφέρον.

Το νομοσχέδιο που προτείνει ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ Νίκος Ταγαράς στοχεύει στη συστηματοποίηση, απλοποίηση και επικαιροποίηση καίριων διατάξεων της δασικής νομοθεσίας, όπως είναι αυτές που σχετίζονται με τις επιτρεπτές επεμβάσεις στα δάση, τις δασικές και τις δημόσιες χορτολιβαδικές εκτάσεις, τη διαδικασία χαρακτηρισμού εκτάσεων, τους δασωθέντες αγρούς, την κατεδάφιση αυθαιρέτων και την επιβολή ποινικών κυρώσεων, καθώς και την επίλυση χρόνιων κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων, όπως εκείνα που αντιμετώπιζαν επιχειρήσεις συγκεκριμένων κατηγοριών που λειτουργούσαν χωρίς άδεια, ή τα σχετικά με την κτηνοτροφία, την αξιοποίηση δασικών εκτάσεων, που περιλήφθηκαν σε αναδασμούς ή κληροτεμαχίων που εκχερσώθηκαν μετά το 1975, την κυριότητα και τη χρήση κτιρίων, που χρησιμοποιούσαν οι δασικές υπηρεσίες και δεν είναι αναγκαία σε αυτές κ.α.

Οι ανωτέρω στόχοι επιτυγχάνονται:
• με τη συγκέντρωση σε ενιαίο κείμενο των σχετικών με τις επεμβάσεις ρυθμίσεων, που σήμερα είναι διάσπαρτες σε διάφορα νομοθετήματα,
• την επικαιροποίηση τους, ώστε να ληφθούν υπόψη οι σύγχρονες οικονομικές δραστηριότητες στα πλαίσια της αρχής της αειφορίας,
• την εναρμόνισή τους με τις λοιπές σχετικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας,
• τη συστηματοποίηση της ακολουθητέας διαδικασίας για την έκδοση έγκρισης επέμβασης, δια του καθορισμού του περιεχομένου αυτής, των σχετικών, υποβλητέων για τη χορήγηση της δικαιολογητικών, της απαλλαγής από την έκδοσης της επί μικρών επεμβάσεων,
• την επιτάχυνση και απλοποίηση της διοικητικής διαδικασίας χαρακτηρισμού έκτασης ως δασικής με την πρόβλεψη αποκλειστικών προθεσμιών, την κατάργηση της Δευτεροβάθμιας Επιτροπής, την τροποποίηση της σύνθεσης της Πρωτοβάθμιας, την πρόβλεψη αμοιβής των μελών της ώστε να καταστεί περισσότερο λειτουργική και αποδοτική και την κατά προτεραιότητα κρίση των σχετικών υποθέσεων επί μεγάλων επενδύσεων,
• την συγκεκριμενοποίηση και απλούστευση της διαδικασίας βεβαίωσης και έκδοσης απόφασης κατεδάφισης για τις αυθαίρετες κατασκευές επί δασικού χαρακτήρα εκτάσεων καθώς και της διαδικασίας απομάκρυνσης τους από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες με σαφή καθορισμό των αρμοδιοτήτων τους,
• την αναμόρφωση και επικαιροποίηση των ποινικών διατάξεων της δασικής νομοθεσίας, και
• την εισαγωγή μεταβατικών ρυθμίσεων για την νομιμοποίηση επιχειρήσεων συγκεκριμένων κατηγοριών που λειτουργούσαν χωρίς άδεια.


Βασικές προβλέψεις και ορισμοί
Ορίζεται ότι τα δάση, οι δασικές εκτάσεις και οι δημόσιες χορτολιβαδικές εκτάσεις συνιστούν εθνικό κεφάλαιο που η προστασία του αποτελεί υποχρέωση των κρατικών οργάνων κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, και συγχρόνως υποχρέωση και δικαίωμα των πολιτών.
Ορίζονται ρητά οι εκτάσεις που δεν εμπίπτουν στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και αποφεύγονται οι συγχύσεις που υπήρχαν μέχρι σήμερα όσον αφορά τα σχέδια πόλης, τις δασικές φυτείες επί αγροτικών εκτάσεων, τα πεδινά ρέματα που δεν φέρουν δασική βλάστηση, τις εποχικά κατακλειζόμενες εκτάσεις, κλπ.

Βασικές Νέες ρυθμίσεις

1. Θεσμοθετείται για πρώτη φορά η δάσωση ή αναδάσωση ίσης έκτασης με αυτήν στην οποία θα γίνει η επέμβαση.

2. Δεν κηρύσσονται αναδασωτέες μετά από πυρκαγιά οι λατομικές ζώνες, προκειμένου να συνεχίσει απρόσκοπτα η λειτουργία τους, καθώς είχε ήδη συντελεστεί νόμιμη αλλαγή χρήσης.

3. Μειώνεται αρχικά κατά 50% ο συντελεστής κάλυψης και δόμησης για τα τουριστικά καταλύματα επί δασών και δασικών εκτάσεων, περαιτέρω μειούμενης αυξανόμενης της έκτασης του δάσους ή της δασικής έκτασης μέχρι μηδενισμού για εκτάσεις άνω των 8.000 στρεμμάτων.

Για παράδειγμα σε μία έκταση 1.000 στρεμμάτων μέχρι σήμερα επιτρεπόταν επέμβαση σε επιφάνεια 100 στρεμμάτων (10% της συνολικής έκτασης) με συντελεστή δόμησης 1, δηλαδή οικοδομόμηση 100.000 τετραγωνικών μέτρων. Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις η δόμηση περιορίζεται στο μισό, δηλαδή στην ίδια επιφάνεια των 100 στρεμμάτων (10% της συνολικής έκτασης) κατασκευάζονται 50.000 τετραγωνικά μέτρα, για οποιαδήποτε κατηγορία τουριστικού καταλύματος. Σε μεγαλύτερες εκτάσεις η δόμηση περιορίζεται ακόμη περισσότερο με κλιμακωτό συντελεστή που μειώνεται όσο μεγαλώνει η έκταση και μηδενίζεται για το τμήμα που υπερβαίνει τα 8.000 στρέμματα.

4. Απαλείφονται από τη νομοθεσία διατάξεις που έχουν κριθεί αντισυνταγματικές από τη νομολογία των δικαστηρίων και ιδίως του ΣτΕ (όπως η ρύθμιση περί εντάξεως δασικού χαρακτήρα εκτάσεων σε οικιστικές περιοχές).

5. Επιλύεται το θέμα που αφορά την καθυστέρηση του χαρακτηρισμού της μορφής των εκτάσεων, η οποία οφείλεται στην ακολουθουμένη πολύπλοκη ενδικοφανή διαδικασία και στην αναγκαστική λόγω έλλειψης κτηματολογίου σύνδεση της μορφής της έκτασης με το ιδιοκτησιακό καθεστώς της. Με το νομοσχέδιο αυτό :

• Ανασυγκροτείται η Πρωτοβάθμια Επιτροπή Επίλυσης Δασικών Αμφισβητήσεων με σκοπό την επίλυση προβλημάτων δυσλειτουργίας που παρατηρήθηκαν με την μέχρι τώρα κατάσταση.
• Διευρύνεται σύνθεσή της με μέλη εκτός νομού ώστε να διασφαλίζεται περισσότερη αμεροληψία στην εξέταση των υποθέσεων.
• Ορίζεται ότι πρόεδρος της επιτροπής αυτής εκτός από δικαστές μπορεί να είναι και δικηγόρος που θα υποδείξει ο οικείος δικηγορικός σύλλογος.
• Καταργείται η Β/θμια επιτροπή επίλυσης δασικών αμφισβητήσεων.
• Καθορίζεται η χορήγηση πιστοποιητικού από τον δασάρχη για τις οριστικές και αμετάκλητες πράξεις χαρακτηρισμού και διασφαλίζεται έτσι, η ασφάλεια δικαίου για τους πολίτες, επενδυτές, υπηρεσίες κτλ. και προστατεύεται η δημόσια περιουσία.
• Ιδρύεται ειδικός δικτυακός τόπος στο ΥΠΕΚΑ, όπου καταχωρούνται υποχρεωτικά όλες οι εκδιδόμενες από τις δασικές υπηρεσίες πράξεις χαρακτηρισμού καθώς και οι σχετικές αποφάσεις της Επιτροπής Επίλυσης Δασικών Αμφισβητήσεων και του ΣτΕ, διασφαλίζοντας, έτσι, τη διαφάνεια.

6. Επιλύονται θέματα σχετικά με το χαρακτηρισμό ως δασικών πολλών χιλιάδων στρεμμάτων αγροτικών καλλιεργειών που στο παρελθόν (πριν από το 1975) είχαν δασική μορφή.
• Προτείνεται η εξαγορά τους έναντι τιμήματος, με την προϋπόθεση να διατηρήσουν την αγροτική τους μορφή,
• Απαλείφεται ο υφιστάμενος μέχρι σήμερα όρος ότι, οι κάτοχοί τους πρέπει να είναι κατ’ επάγγελμα αγρότες, γεγονός που δεν συντρέχει για κατόχους πολλών χιλιάδων στρεμμάτων.
• Θεσπίζεται ρητή διάταξη, σύμφωνα με την οποία αν η έκταση αλλάξει χρήση ακυρώνεται αυτοδικαίως ο χορηγηθείς στον κάτοχο τίτλος και η έκταση επανέρχεται στο δημόσιο υπαγόμενη στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.

7. Κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις
Δεν επιτρέπονταν μέχρι σήμερα οι μόνιμες κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις σε δάση και δασικές εκτάσεις, παρά μόνο οι πρόχειρες (με κλαδιά και λαμαρίνες). Στα πλαίσια, όμως, σχετικού κανονισμού της ΕΕ που αφορά την υγιεινή των ζώων και την ασφάλεια των παραγόμενων προϊόντων, απαιτούνται μόνιμες κατασκευές. Με το νομοσχέδιο ρυθμίζονται θέματα εγκατάστασης κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων σε δάση, δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις. Επιτρέπεται, πλέον, η ίδρυση και λειτουργία και μονίμων κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων σε δασικού χαρακτήρα εκτάσεις προκειμένου να εναρμονιστεί η χώρα προς τους σχετικούς κανονισμούς της ΕΕ που αφορούν την υγιεινή και την ασφάλεια των παραγομένων ζωικών προϊόντων. Ρυθμίζεται το πρόβλημα των ήδη λειτουργούντων κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, κυρίως επί δασών που δεν προβλέπονταν μέχρι σήμερα αλλά και επί των δασικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων που δεν έχουν την απαιτούμενη έγκριση της δασικής αρχής. Επιλύονται με τον τρόπο αυτό, χρονίζοντα προβλήματα της κτηνοτροφίας που αποτελεί ένα ιδιαίτερα δυναμικό κλάδο της πρωτογενούς παραγωγής μας.

8. Κατασκηνώσεις
Δεν ήταν δυνατή η αδειοδότηση της λειτουργίας παιδικών κατασκηνώσεων σε δάση και δασικές εκτάσεις. Ρυθμίζονται θέματα εγκατάστασης και λειτουργίας κατασκηνώσεων σε δάση και δασικές εκτάσεις, ενώ τίθενται και οι προδιαγραφές των κατασκευών της βασικής υποδομής των κατασκηνώσεων.

9. Βιομηχανικές και λατομικές εγκαταστάσεις
Υπάρχουν προβλήματα εναρμονισμού της σχετικής με την εγκατάσταση βιομηχανιών νομοθεσίας και της δασικής νομοθεσίας. Ρυθμίζονται θέματα βιομηχανικών εγκαταστάσεων σε δάση και δασικές και δημόσιες με χορτολιβαδική βλάστηση εκτάσεις. Εκσυγχρονίζονται και ενοποιούνται οι υφιστάμενες σε διάφορα νομοθετήματα διατάξεις που αφορούν λειτουργία μεταλλευτικών και λατομικών δραστηριοτήτων σε δάση και δασικές εκτάσεις.

10. Έργα υποδομής
Υπάρχει μεγάλο πρόβλημα στην διάνοιξη οδών δια μέσου δασών, δασικών και αναδασωτέων εκτάσεων. Επιτρέπεται η διάνοιξή τους μόνο για συγκεκριμένους σκοπούς, πχ εθνική επαρχιακή οδοποιία, όχι όμως και για εξυπηρέτηση των πάσης φύσεων εκμεταλλεύσεων, πχ τουριστικά έργα, βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Απαγορεύεται, επίσης, η διάνοιξη νέων και η βελτίωση υπαρχόντων οδών σε περιοχές που θα κηρυχθούν αναδασωτέες μετά από καταστροφή της βλάστησης, πχ πυρκαϊά. Με το νομοσχέδιο ρυθμίζονται θέματα εκτέλεσης έργων υποδομής σε δάση, δασικές, αναδασωτέες και δημόσιες με χορτολιβαδική βλάστηση εκτάσεις. Στα έργα αυτά περιλαμβάνονται μεγάλα δημόσια έργα, έργα ηλεκτροπαραγωγής, καθώς και μικρά δημοτικά ή δημόσια έργα.

11. Αρχαιολογικές έρευνες
Ρυθμίζονται θέματα αρχαιολογικών ερευνών και ανασκαφών σε δάση, δασικές και αναδασωτέες και δημόσιες με χορτολιβαδική βλάστηση εκτάσεις. Εναρμονίζεται η δασική νομοθεσία με την αντίστοιχη αρχαιολογική νομοθεσία, για δασικού χαρακτήρα εκτάσεις.

12. Ορειβατικά καταφύγια
Η συντριπτική πλειοψηφία των λειτουργούντων σήμερα ορειβατικών καταφυγίων δεν διαθέτουν τις απαιτούμενες άδειες. Με το νομοσχέδιο ρυθμίζονται θέματα εγκατάστασης ορειβατικών καταφυγίων σε δασικού χαρακτήρα εκτάσεις και δημόσιες με χορτολιβαδική βλάστηση εκτάσεις.

13. Αδειοδοτήσεις
Επιλύονται τα προβλήματα που προέκυψαν από την εφαρμογή του Ν. 4014/11, που αφορούν τα μεγάλα έργα (όπως οδικοί άξονες, αγωγοί φυσικού αερίου και πετρελαίου κλπ), για τα οποία δεν ήταν δυνατή η απαιτούμενη γνωμοδότηση των δασικών υπηρεσιών για να εκδοθεί ΑΕΠΟ (περιβαλλοντικοί όροι), επειδή τα προσκομιζόμενα στις υπηρεσίες αυτές στοιχεία αφορούσαν το πρώιμο στάδιο των προμελετών, χωρίς χάρτες κλίμακας ικανές να εκδοθεί πράξη χαρακτηρισμού που θα προσδιορίσει το δασικό ή μη χαρακτήρα της έκτασης. Με το νομοσχέδιο δίδεται η δυνατότητα στις δασικές υπηρεσίες για μία κατ’ αρχήν γνωμοδότηση ώστε να προχωρήσει η ΑΕΠΟ και το έργο να ενταχθεί στα συγχρηματοδοτούμενα έργα και όταν οριστικοποιηθούν οι μελέτες θα εκδοθεί η πράξη χαρακτηρισμού, θα προσδιορισθεί το αντάλλαγμα χρήσης και θα αρχίσει η υλοποίηση του έργου.

14. Διάφορες εγκαταστάσεις
Ρυθμίζονται θέματα επεμβάσεων σε δασικού χαρακτήρα εκτάσεις και δημόσιες με χορτολιβαδική βλάστηση γαίες για διάφορα έργα και δραστηριότητες, όπως αθλητικές εγκαταστάσεις, εκπαιδευτήρια, νοσοκομεία, ιερές μονές, σωφρονιστικά καταστήματα, ΧΥΤΑ, υδροτριβεία, κεραίες ραδιοτηλεοπτικών μέσων, πάρκα κεραιών, κέντρα υποδοχής μεταναστών

15. Οικοδομικοί συνεταιρισμοί
Ρυθμίζονται όσον αφορά τη δασική νομοθεσία θέματα άδειας κτήσης γης από οικοδομικούς συν/σμούς. Παρέχεται η δυνατότητα σε οικοδομικούς συν/σμούς, που η οικιστική αποκατάσταση των μελών του δεν είναι δυνατή, λόγω της δασικής μορφής των εκτάσεων που κατέχει, να ανταλλάξει την έκτασή του με διαθέσιμες δημόσιες με χορτολιβαδική βλάστηση γαίες. Επιλύεται έτσι, ένα χρόνιο πρόβλημα σημαντικής μερίδας των συμπολιτών μας, που ενώ αγόρασαν καλόπιστα τις εκτάσεις αυτές όταν δεν υπήρχε απαγόρευση δόμησής τους, δεν μπορούν να τις δομήσουν μετά την ισχύ του συντάγματος του 1975.

Άλλα θέματα
16. Επίλυση προβλημάτων αναδασμών
Επιλύονται προβλήματα αναδασμών που περιέλαβαν δασικού χαρακτήρα εκτάσεις, ώστε αυτές να αποδοθούν σε αγροτική εκμετάλλευση χωρίς τους περιορισμούς που θέτει η δασική νομοθεσία, καθώς και αγρών που δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης.

17. Αυθαίρετα σε δασικές εκτάσεις
Συγκεκριμενοποιείται και απλουστεύεται η διαδικασία βεβαίωσης και έκδοσης απόφασης κατεδάφισης για τις αυθαίρετες κατασκευές επί δασικού χαρακτήρα εκτάσεων, καθώς και η διαδικασία απομάκρυνσης τους, από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες με σαφή καθορισμό των αρμοδιοτήτων τους.

18. Ποινές
Αναπροσαρμόζεται στο διπλάσιο περίπου το ύψος των ποινών που αφορούν παραβάσεις των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας.

19. Διαχείριση ανενεργών εγκαταστάσεων της δασικής υπηρεσίας
Ρυθμίζεται η διαχείριση κτηρίων, εγκαταστάσεων και υποδομών, που ανήκουν στην δασική υπηρεσία ή περιήλθαν σε αυτή, με δυνατότητα όσες από αυτές δεν είναι πλέον απαραίτητες για την δασική πράξη να μπορούν να διατεθούν σε άλλους φορείς για αξιοποίησή τους.

20. Ιδιωτικά δασικά φυτώρια
Δίδεται η δυνατότητα σε φυσικά πρόσωπα να ιδρύσουν πιστοποιημένα κατά τις οδηγίες της ΕΕ δασικά φυτώρια ώστε το πολλαπλασιαστικό υλικό που θα παράγουν να είναι πιστοποιημένο. Δημιουργείται με αυτόν τον τρόπο μία νέα επιχειρηματική δραστηριότητα που μπορεί να συμβάλλει στις ανάγκες της χώρας και της υπαίθρου.

21. Μεταβατικές διατάξεις :
Ρυθμίζονται θέματα συνέχισης της λειτουργίας για δύο χρόνια των εγκαταστάσεων που βρίσκονται σε δασικού χαρακτήρα εκτάσεις και δεν διαθέτουν τις απαιτούμενες άδειες που προβλέπονται από τις διατάξεις της δασικής, περιβαλλοντικής και πολεοδομικής νομοθεσίας, για διάστημα, προκειμένου να εκδοθούν οι προβλεπόμενες άδειες σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας όπως χιονοδρομικών κέντρων, κατασκηνώσεων, κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, εγκαταστάσεων ύδρευσης ΟΤΑ, πτηνοτροφείων, μελισσοκομείων, εκτροφείων θηραμάτων, ιχθυοτροφείων, εκτροφείων γουνοφόρων ζώων.